دلیل تفاوت طبقات بهشت و جهنم در چیست؟
به خاطر این ظرفیتها است كه بهشت، هشت قسمت است و از آن طرف هم به خاطر ظرفیتها است كه جهنم هفت قسمت است. اینطور نیست كه عذاب جهنم براى همه یكسان باشد.
وَ مِنْ دُونِهِما جَنَّتان(رحمن آیه 62) و جز آن دو بهشت دو بهشت دیگر هست .
در حدیثى از پیغمبر گرامى اسلام صلی الله علیه وآله مى خوانیم كه در تفسیر این آیه فرمود:
جنتان من فضة، آنیتهما و ما فیهما، جنتان من ذهب آنیتهما و ما فیهما:
"دو بهشت كه بناى آنها و هر چه در آنها است از نقره است، و دو بهشت است كه بناى آنها و هر چه در آنها است از طلا است" (تعبیر به طلا و نقره ممكن است اشاره به تفاوت ارزش مواهب آنها باشد.)
لا تقولن الجنة واحدة، ان اللَّه یقول:" وَ مِنْ دُونِهِما جَنَّتانِ" و لا تقولن درجة واحدة ان اللَّه یقول:" درجات بعضها فوق بعض" انما تفاضل القوم بالاعمال:
" نگو بهشت یكى است، چرا كه خداوند مى گوید:" غیر از آن دو بهشت، دو بهشت دیگر است"، و نگو درجه واحدى است، چرا كه خداوند مى فرماید: " درجاتى است كه بعضى بالاتر از بعض دیگر است. " و این تفاوت به خاطر اعمال مى باشد .
در حدیثى از پیامبر (صلی الله علیه وآله) آمده است:
جنتان من ذهب للمقربین، و جنتان من و رق لاصحاب الیمین:
" دو بهشت از طلا است براى مقربان، و دو بهشت از نقره براى اصحاب الیمین.(تفسیر نمونه، ج23، ص: 175)
از پیامبر(صلی الله علیه وآله) نقل شده: هنگامی که از خداوند متعال تقاضای بهشت می کنید، فردوس را تقاضا کنید که وسط بهشت و قسمت اعلا و برتر آن است و بر فراز آن عرش خدا است و نهرهای بهشتی از فردوس سرچشمه می گیرد.(روح المعانی، ج 16، ص 47)
این تفاوت در ظرفیتها، یقیناً در قیامت باعث گلایه احدى نخواهد بود، چون در روز قیامت، هر كسى حس مىكند كه سر جاى خود است. در اینجا ممكن است كه بعضىها گلهمند شوند. شكایت آنها مربوط به این است كه حقیقت را نفهمیدهاند
طبقات بهشت و جهنم بر اساس عمل در دنیا
مهم این است كه ایمان به خدا و قیامت، باید هم در قلب و هم همراه با كوشش مثبت باشد. این واقعیت قلبى و عملى، هم عامل نجات و هم عامل پدید آمدن پاداشها و محصولات دنیایى و آخرتى است. ائمه علیهم السلام هم به ما راهنمایى كردهاند كه از همه مردم نسبت به ایمان و عمل، یك گونه توقع نداشته باشید، چون ظرفیتها به علت حكمت و عدالت حق، مختلف آفریده شده است و از امتها، ایمان و عمل انبیا علیهم السلام را نمىتوان توقع داشت.
هم چنین ایمان و عمل ائمه علیهم السلام را از شیعه و یا ایمان و عمل سلمان را از مادون سلمان نمىتوان توقع داشت.
به قول شیخ محمود شبسترى:
جهان چون چشم و خط و خال و ابروست
كه هر چیزى به جاى خویش نیكوست
نمىشود كه تمام عالم هستى آسمان یا زمین باشد. یا در مورد درختان، نمىشود كه همه آنها گردو یا سیب باشند. یا در باب روییدنىها، نمىشود كه تمام آنها نخود یا عدس باشند.
از پیامبر(صلی الله علیه وآله) نقل شده: هنگامی که از خداوند متعال تقاضای بهشت می کنید، فردوس را تقاضا کنید که وسط بهشت و قسمت اعلا و برتر آن است و بر فراز آن عرش خدا است و نهرهای بهشتی از فردوس سرچشمه می گیرد
تفاوت ظرفیت وجودى افراد
یك ظرفیت باید ابراهیم باشد، یك ظرفیت هم یونس، اسحاق، اسماعیل علیهم السلام، امیرالمۆمنین علیه السلام، وجود مبارك امام دوازدهم علیه السلام، سلمان و ابوذر باشد. این ظرفیتها به تناسب سعه وجودى خود، ایمان به خدا و قیامت را در قلب مباركشان جلوه مىدهند و عمل را هم در اعضا و جوارح خود جلوه مىدهند.
به خاطر این ظرفیتها است كه بهشت، هشت قسمت است و از آن طرف هم به خاطر ظرفیتها است كه جهنم هفت قسمت است. اینطور نیست كه عذاب جهنم براى همه یكسان باشد.
قطعاً جاى افرادى كه در طبقه اول هستند، نسبت به طبقه هفتمىها مثل گلستان در مقابل خارستان است. عدالت و حكمتِ وجود مقدس او، اقتضا كرده است كه ظرفیت را، هم در نظام هستى و هم در نظام حیات انسان، متفاوت قرار بدهد. این تفاوت در ظرفیتها، یقیناً در قیامت باعث گلایه احدى نخواهد بود، چون در روز قیامت، هر كسى حس مىكند كه سر جاى خود است. در اینجا ممكن است كه بعضىها گلهمند شوند. شكایت آنها مربوط به این است كه حقیقت را نفهمیدهاند. به قول حافظ:
جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه
چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند
فرآوری : زهرا اجلال
بخش قرآن تبیان
منابع :
سایت عرفان
سایت حوزه